سلام به همراهان همیشگی دکتر حساب .در سال‌های اخیر توجه بسیاری از متخصصان به کسب و کارهای آزادکاری یا فریلنس جلب شده است؛ بحران کرونا نیز ثابت کرد، کارمندی حتی در بالاترین رده‌ها ممکن است همواره پایدار نباشد. اما آیا آزادکاری (فریلنسینگ) جزو مشاغل محسوب می‌شود؟ در این صورت یک فریلنسر چه تکالیف مالیاتی دارد؟ برای پاسخ به این پرسش‌ها و همچنین آشنایی با مالیات فریلنسر ها در این مقاله ما را همراهی کنید.
فهرست مطالب
• فریلنسر کیست؟
• ویژگی‌های شغلی فریلنسر ها
• چرا آزادکاری برای نسل جدید جذابتر است؟
• امتیازات آزادکاری برای فریلنسر ها و کارفرما
• تفاوت آزادکاری با دورکاری
• مالیات فریلنسر ها شایعه یا واقعیت
• چرا فریلنسر ها باید مالیات بدهند؟
• سازمان مالیاتی چگونه صاحبان مشاغل را شناسایی می‌کند؟
• تکالیف مالیاتی فریلنسر ها چیست؟
• معافیت مالیات فریلنسر ها
فریلنسر کیست؟
به افرادی که به صورت مستقل کار می‌کنند و تخصص خود را در قالب خدمات به کارفرما (یا کارفرمایان) ارائه می‌کنند، آزادکار یا فریلنسر گفته می‌شود. به عبارت دیگر، این افراد تعهد همکاری با هیچ شرکت یا سازمانی ندارند.
ویژگی‌های شغلی فریلنسر ها
از ویژگی‌های شغلی آزادکارها می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
- معمولا در اجرای بخشی از یک فرآیند تخصص دارند
- در یک زمان امکان همکاری با چند سازمان یا شرکت را دارند
- امکان همکاری با مجموعه به صورت حضوری و غیرحضوری برای آنها وجود دارد
- بازه زمانی همکاری آنها از پیش تعیین شده نیست
- درآمد آنها به صورت ساعتی یا پروژه‌ای محاسبه می‌شود
اما در باور عمومی معمولا شاغلین حوزه کسب و کارهای اینترنتی که به صورت دورکار فعالیت می‌کنند، فریلنسر در نظر گرفته می‌شوند.
آزادکاری بر همه جنبه‌های زندگی تاثیر گذار است
چرا آزادکاری برای نسل جدید جذابتر است؟
امروزه دسترسی آسان و در همه مکان‌ها به اینترنت امکان
- آموزش مهارت و فعالیت در زمینه‌های دلخواه
- همچنین معرفی به کارفرماهای نیازمند به آن مهارت
را به صورت ارزان برای همگان فراهم کرده است. این مسئله برای بسیاری از جوانان که تمایلی به زیردست بودن ندارند و به قول خودشان: “دوست دارم خودم رئیس خودم باشم”، امتیاز بزرگی به شمار می‌آید. از این رو فریلنسینگ به ویژه در میان قشر کم سن و سال جایگاه ویژه‌ای پیدا کرده است.
امتیازات آزادکاری برای فریلنسر ها و کارفرما
آزادکاری هم برای فریلنسر و هم برای کارفرما امتیازاتی به همراه دارد. این مسئله موجب علاقه هر دو گروه به این سبک درآمدزایی شده است.
امتیازات آزادکاری برای فریلنسر
آزادکاری امتیازات ویژه‌ای برای فریلنسر ها دارد. از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
- انتخاب دلخواه زمان و محل انجام کار
- اختیار در انتخاب کار و کارفرما
- پذیرش پروژههای متعدد و متنوع
- عدم محدودیت در درآمدزایی (کار بیشتر، درآمد بیشتر)
- عدم نیاز به ضامن یا معرف
- عدم نیاز به سرمایه‌های کلان اولیه
- عدم درگیری با هماهنگ شدن با محیط و همکاران جدید
- اختصاص زمان تلف شده برای رفت و آمد به محل کار برای تفریح یا استراحت
اما شاید بالاترین مزیت آزادکاری، بی‌اهمیت بودن سن و سال فریلنسر است؛ در این سبک درآمدزایی، تخصص و کیفیت کار شما ارزش‌گذاری می‌شود نه سن و سالتان.
امتیازات آزادکاری برای کارفرما
استفاده از نیروی کار آزاد برای کارفرما نیز مزایایی دارد:
- همکاری با نیروی کار متخصص و با دستمزد پایین‌تر
- سنجش توانایی فنی و تخصص فرد با صرف هزینه‌های مادی و زمانی کمتر
- افزایش دقت کار با اجرای بخش به بخش آن توسط آزادکاران متخصص در هر بخش
- کاهش تعداد کارمندان استخدامی و در نتیجه کاهش برخورد با اداره بیمه و مالیات
- آزادکاری هم برای فریلنسر و کارفرما، امتیازاتی دارد
معایب آزادکاری برای فریلنسر
در کنار مزایای بسیار، آزادکاری معایب بزرگی نیز دارد. به نمونه‌های زیر توجه کنید:
- دستمزد پایین‌تر و عدم دریافت درآمد ثابت ماهیانه
- ضمانت شغلی پایین
- محرومیت از مزایای شغل‌های استخدامی
- سختی جلب اعتماد کارفرما برای گرفتن پروژه به ویژه برای اولین بار
- وجود رقبای زیاد و تلاش بی‌وقفه برای حفظ برتری بر سایرین در جلب پروژه
تفاوت آزادکاری با دورکاری
همان‌گونه که گفتیم آزادکاری می‌تواند به صورت حضوری یا غیرحضوری (دورکاری) باشد. اما لزوما هرکس دورکار باشد، آزادکار نیست. در برخی شرکت‌ها به دلیل شرایط خاص (شرایط شغل و محیط شغلی و یا شرایط شخصی کارمند)، برخی کارمندان استخدامی به صورت دورکار با مجموعه همکاری می‌کنند. مهم‌ترین تفاوت یک فریلنسر دورکار با یک کارمند دورکار در نحوه تنظیم قرارداد همکاری آنها با شرکت است.
کارمند استخدامی دورکار
کارمند استخدامی دورکار، همانند سایر کارمندان بر اساس قانون کار با شرکت قرارداد همکاری دارد؛ او از کلیه مزایای قانون کار به ویژه برخورداری از حق بیمه استفاده می‌کند؛ همچنین در مواقع لزوم و یا با تغییر شرایط ممکن است مجبور به انجام کار به صورت حضوری شود.
آزادکار
معمولا میان فریلنسر ها و کارفرما قرارداد کتبی منعقد نمی‌شود؛ به ویژه وقتی کار به صورت دورکاری انجام می‌شود. قراردادهای آزادکاری از نوع دورکاری معمولا به صورت یک توافق شفاهی بین فریلنسر و کارفرما انجام می‌شود. به این ترتیب کارفرما هیچ مسئولیتی در قبال پرداخت حق بیمه و مالیات فریلنسر به عنوان نیروی کار ندارد.
مالیات فریلنسر ها شایعه یا واقعیت
بنا بر ماده ۹۳ قانون مالیات های مستقیم، هر شخص حقیقی که از طریق اشتغال به مشاغل در ایران درآمدی کسب کند، مشمول مالیات بر درآمد مشاغل است. فریلنسر ها اشخاص حقیقی هستند که کسب و کارشان، آزادکاری و جزء مشاغل آزاد به شمار می‌آید؛ در نتیجه بنابر اطلاعیه سازمان امور مالیاتی برای فعالان فضای مجازی باید فارغ از محل فعالیتشان تکالیف مالیاتی خود را انجام دهند.
- فریلنسر ها مانند همه آزادکاران باید مالیات بپردازند
چرا فریلنسر ها باید مالیات بدهند؟
هر صاحب شغل برای اینکه کسب و کاری امن و بدون ریسک داشته باشد، باید نسبت به انجام کلیه تکالیف قانونی خود اقدام نماید. درست است که تا زمانی که سازمان مالیاتی از درآمدزایی شما مطلع نباشد، اجباری به پرداخت مالیات ندارید؛ اما اگر به هر طریقی سازمان مالیاتی متوجه شود، شما بدون اینکه مراحل قانونی را انجام دهید، نسبت به کسب درآمد اقدام کرده‌اید، مشمول پرداخت مالیات و جرائم سنگینی خواهید شد. پس بهتر است زمانی که از سبک درآمدزایی خود مطمئن شدید، به دنبال رسمیت بخشیدن به کسب و کار خود با انجام اقدامات قانونی باشید.
سازمان مالیاتی چگونه صاحبان مشاغل را شناسایی می‌کند؟
تا اینجا دیدیم که فریلنسر ها نیز مانند سایر مشاغل آزاد مشمول پرداخت مالیات هستند. اما اگر شما آغاز کسب و کار خود را به سازمان مالیاتی اطلاع نداده باشید؛ سازمان مالیاتی چگونه متوجه می‌شود که شما به عنوان یک فریلنسر مشغول کسب درآمد هستید؟
سازمان امور مالیاتی از سه روش شما را شناسایی می‌کند؛ در صورتی که خودتان اقدامات لازم را انجام نداده باشید، گرفتار مشکلات زیادی خواهید شد. این روش‌ها عبارتند از:
- حساب‌ها و تراکنش های بانکی غیرمعمول برای شما، با توجه به سوابق تراکنش های گذشته‌تان
- حسابرسی بیمه کارفرما (اشخاص حقیقی یا حقوقی) و وجود واریزهای تکراری به نام یا به شماره حساب شما
- انعقاد قرارداد با شرکت‌هایی که شما را به عنوان طرف مقابل خود معرفی می‌کنند
یک لحظه تفکر
دوستان خوبم همه گزینه‌های بالا راه فرار هم دارند! اما به نظر شما آیا انجام ندادن تکالیف مالیاتی که در سطح یک فریلنسر (کسب و کار کوچک) بسیار ساده هستند، ارزش به خطر انداختن کسب و کار و درآمدتان را دارد؟
انجام ندادن تکالیف مالیاتی ریسک به خطر انداختن کسب و کار و درآمدتان را دارد
از سوی دیگر، انجام تکالیف قانونی مالیات فریلنسر ها، مزایای دیگری نیز دارد:
- اعتبارتان را نزد شرکت‌های طرف قرارداد به عنوان صاحب یک کسب و کار افزایش می‌دهد؛ در نتیجه می‌توانید در پروژههای بیشتر و با درآمد بالاتر فعالیت نمایید
- می‌توانید از مزایایی قانونی پیمانکاران استفاده نمایید (ماده ۳۸ قانون تامین اجتماعی)
تکالیف مالیاتی فریلنسر ها چیست؟
تبریک می‌گویم؛ شما مهم‌ترین تکلیف قانونی خود را انجام دادید. اینکه اکنون شما به دنبال اطلاع از تکالیف مالیاتی خود هستید، به این معناست که پذیرفته‌اید به عنوان یک شخص حقیقی صاحب کسب و کار موظف به انجام تکالیف مالیاتی هستید.
تکالیف مالیاتی فریلنسر ها به دو دسته تقسیم می‌شود؛ تکالیف اولیه و تکالیف تسلیمی؛ البته هر آزادکار برحسب شرایط کسب و کار و حجم فعالیت خود موظف به انجام همه و یا بخشی از تکالیف زیر خواهد بود:
تکالیف اولیه
۱- حضور در شعبه مالیاتی محل کسب و کار، اعلام آغاز به فعالیت به صورت کتبی و تشکیل پرونده مالیاتی (۴ ماه پس از شروع به کار)
۲- ثبت نام در سامانه سازمان مالیاتی به آدرس https://www.intamedia.ir و دریافت کد اقتصادی
۳- صدور و نگهداری صورتحساب‌های فروش کالا یا خدمات؛ صورتحساب‌ها باید دارای شرایط زیر باشند:
- کد اقتصادی بر روی صورتحساب‌ها، قراردادها و سایر اسناد مالی درج شده باشد
- صورتحساب‌های نوع اول: صورتحساب‌های دستی، سریال چاپی و صورتحساب‌های ماشینی، سریال ماشینی داشته باشند
- صورتحساب نوع دوم: صورتحساب‌های صادره به وسیله صندوق‌های مکانیزه فروش دارای سریال چاپی باشند
- اطلاعات مندرج در صورتحساب: هر صورتحساب باید شامل تاریخ، اطلاعات هویتی (نام، نام خانوادگی، کد اقتصادی، نشانی کامل و کد پستی)، مشخصات کالا یا خدمات، مقدار و مبلغ آن باشد
آشنایی با تکالیف مالیاتی فریلنسر ها
تکالیف تسلیمی
۴- ارسال صورت معاملات فصلی موضوع ماده ۱۶۹ ق.م.م (مشاغل معرفی شده در فراخوان‌های ارزش افزوده) ۴۵ روز پس از پایان هر فصل
۵- ارائه اظهارنامه عملکرد اشخاص حقیقی، در موعد مقرر از سوی سازمان؛ این اظهارنامه همه ساله در خرداد ماه تسلیم می‌شود
از آنجا که تکمیل و ارسال اظهارنامه عملکرد کار ساده‌ای نیست، برخی اشخاص این کار را به کافی نت‌ها می‌سپارند؛ در این صورت دقت به برخی نکات ضروری است؛ این نکات را در مطلب “اگر اظهارنامه مالیاتی خود را به کافی‌نت می‌سپارید، به این نکات توجه کنید!” ببینید.
۶- تشکیل پرونده ارزش افزوده (مشاغل معرفی شده در فراخوان‌های سازمان امور مالیاتی)؛ تسلیم اظهارنامه ارزش افزوده، ۱۵ روز پس از پایان هر فصل۷- نگهداری دفاتر و اسناد و مدارک درآمد و هزینه
۸- ارائه لیست حقوق کارکنان خود تا پایان ماه بعد؛ در صورتی که عده‌ای با شما همکاری می‌کنند و از شما حقوق دریافت می‌کنند، باید لیست حقوق بگیران خود را در بخش “فهرست مالیات حقوق الکترونیکی” اعلام نمایید.
معافیت مالیات فریلنسر ها
خبر خوش برای فریلنسر ها این است که بر اساس بند (ل) ماده ۱۳۹ ق.م.م، درآمد کلیه فعالان مجاز حوزه فرهنگ و هنر، تا سقف ۲۰۰ میلیون تومان در سال (۲,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰ ریال) از پرداخت مالیات معاف است. جزئیات این معافیت را در مقاله “سیر تا پیاز مالیات هنرمندان” ببینید.
نکته
معافیت از پرداخت مالیات به معنای معافیت از انجام تکالیف مالیاتی نیست. شرط استفاده از کلیه معافیت‌های مالیاتی انجام تکالیف مالیاتی در زمان مقرر از سوی سازمان امور مالیاتی است.
