بررسی جزئیات قانون جدید مالیات بر ارث (بر اساس ماده های ۱۸ تا ۴۳ ق.م.م)

دوستان و همراهان گرامی سلام. برای استفاده بهتر از قوانین و تبصره‌های مالیاتی در جهت کاهش مالیات، آشنایی با به‌روزترین بخشنامه‌ها و دستورالعمل‌ها ضروری است. از این رو در این مقاله تصمیم داریم شما را با آخرین و جدیدترین قوانین رسیدگی به مالیات بر ارث و جدیدترین تغییرات قانون مالیات بر ارث نسبت به قوانین قدیم آشنا نماییم. با ما همراه باشید. برای اطلاع از نحوه محاسبه مالیات بر ارث بر طبق قانون جدید برای سال ۱۴۰۰ مقاله مرتبط ما را در این زمینه مطالعه نمایید.

در زمان اصلاح قانون مالیات‌های مستقیم در سال ۱۳۹۴، در قوانین مالیات بر ارث تغییرات زیادی ایجاد شد؛ اما دستورالعمل ۲۳۴۷۴/۲۰۰/ص، مورخ ۱۳۹۲/۱۲/۲۴ با موضوع نحوه رسیدگی مالیاتی به مالیات بر ارث، آخرین و جدیدترین دستورالعمل مالیات بر ارث در این زمینه است.

فهرست مطالب   

۱ قوانین رسیدگی به مالیات بر ارث

۲ بخشنامه محاسبه مالیات بر ارث سهام عدالت متوفیان ۱۳۹۵ به بعد

۳ جدیدترین تغییرات قانون مالیات بر ارث نسبت به قانون قدیم

۴ جدول مالیات بر ارث طبق قانون جدید

قوانین رسیدگی به مالیات بر ارث

سازمان امور مالیاتی، پس از بررسی‌های انجام شده در خصوص نحوه رسیدگی، تشخیص و مطالبه مالیات بر ارث، با هدف بهبود کیفی رسیدگی‌ها موارد زیر را مقرر می‌نماید:

بند اول

بر اساس مواد ۲۶، ۲۸ و ۳۰ قانون مالیا‌ت های مستقیم مصوب سال ۱۳۶۶، یکی از افراد زیر:

• وراث
• ولی
• امين
• قيم
• نماينده قانونی آنها

مکلفند کليه اقلام ماترک متوفی را با تعيين بهای زمان فوت و تصريح مطالبات و بدهی‌ها در اظهارنامه تسليمی ذکر نمایند؛ همچنین ماليات متعلق را بر اساس اظهارنامه تا ۳ ماه پس از انقضای مهلت تسليم اظهارنامه به صورت علی‌الحساب پرداخت نمايند.

تخلف از اجرای تکلیف

هر گاه مودی به یکی از صورت‌های زیر از اجرای تکالیف خود تخلف نماید:

• ارزش اموال اظهار شده در اظهارنامه با ارزش تعيين شده همان اموال توسط اداره امور مالياتی بيش از ۱/۵ برابر اختلاف داشته باشد
• مودی از تسليم اظهارنامه خودداری نماید
• قسمتی از اموال متوفی در اظهارنامه ذکر نشود
• همچنین چنانچه ظرف يک ماه از تاريخ ابلاغ اخطار کتبی اداره امور مالياتی، از ارائه اموال به منظور ارزيابی خودداری نمايند

اداره امور مالياتی مربوطه، باید راسا نسبت به رسيدگی برای تعيين ارزش اموال و تشخيص و مطالبه ماليات اقدام نمايند.

بند دوم

بر اساس ماده ۳۱ ق.م.م ماموران مالياتی موظفند، قبل از صدور گواهی‌ اظهارنامه ماليات بر ارث، نسبت به اخذ درخواست کتبی مودی اقدام نمایند. در گواهی‌ اظهارنامه ماليات بر ارث که بر اساس اظهارنامه تسليمی تهيه و تنظيم می‌گردد، ماترک متوفی بر اساس مفاد اظهارنامه تسليمی صراحتا اعلام می‌شود.

بند سوم

چنانچه پس از دريافت گواهی حصر وراثت از دادگاه مربوط، (اعتبار آن صرفاً تا مبلغ سی ميليون ريال اعلام شده) و ارائه آن بر اساس ماده ۳۰ و مقررات ماده ۳۷ ق.م.م، حسب مورد بنابر

• اعلام و ابراز مودی و يا انجام تحقيقات و بررسی صورت گرفته توسط اداره امور مالياتی اسناد و مدارک جديدی راجع به اموال متوفی به دست آيد
• و يا به موجب احکام دادگاه‌ها بر اساس حقوق مالی متوفی، مالی به ورثه برسد

مأموران مالياتی موظفند مجدداً از مودی تقاضای گواهی حصر وراثت با اعتبار بيش از سی ميليون ريال بنمايد؛ همچنین مراتب تغيير در ميزان ترکه را به دادگاه صادر کننده حصر وراثت اوليه اعلام و متعاقباً اقدامات قانونی را برای مطالبه ماليات معمول نمايند.

تبصره ۱

بر اساس دستورالعمل مالیات بر ارث، هرگاه مشمولين ماليات بر ارث به هر دلیل

• با تسليم اظهارنامه مـالياتی نـسبت به ارائه درخـواست بـرای دريـافت گواهی تسليم ماليات بر ارث (مـوضوع مـاده ۳۱ ق.م.م)
• و یا ارائه گواهی انحصار وراثت

اقدام ننمايند؛ سازمان امور مالیاتی موظف است بلافاصله اقدامات قانونی برای رسيدگی، تشخيص، ابلاغ و مطالبه ماليات انجام دهد.

تبصره ۲

عدم ارائه گواهی حصر وراثت جديد توسط وراث مانع از اقدامات قانونی برای رسيدگی و تشخيص ماليات بر اساس اظهارنامه‌های تسليمی و گواهی حصر وراثت اوليه نخواهد بود. بديهی است چنانچه بعد از رسيدگی و تشخيص و قطعيت ماليات بر اساس گواهی حصر وراثت جديد معلوم گردد که

• تعداد وراث
• و سهم الارث هر يک از آنان

تغيير نموده، وفق مقررات تبصره ماده ۱۵۷ ق.م.م اقدام لازم انجام خواهد شد.

بند چهارم

بر اساس ماده ۱۹۰ اصلاحيه ق.م.م مصوب ۱۳۸۰/۱۱/۲۷، جريمه ۲/۵% موضوع ماده ۱۹۰ بابت سال‌های ۱۳۸۱ به بعد که تاکنون وصول نشده است؛ در هر مرحله‌ای که باشد، بخشوده می‌شود.

بند پنجم

مـأموران مـالياتی موظفند در رسيدگی‌های مالياتی به پرونده‌های ماليات بر ارث

• مقررات ماده ۲۳۷ ق.م.م
• و ماده ۲۷ آيين‌نامه اجرايی موضوع ماده ۲۱۹ اصلاحی ق.م.م مصوب ۱۳۸۰/۱۱/۲۷

را به صورت صحيح و کامل اجرا نمايند.

بند ششم

اوراق تشخيص و قطعی ماليات که تاکنون ابلاغ نشده، باید سريعا ابلاغ شود؛ همچنین اقدامات اجرايی برای وصول بدهی‌های مربوط به ماليات‌های قطعی شده، انجام شود.

بند هفتم

هرگاه دفاتر اسناد رسمی بدون دريافت گواهی واريز ماليات بر ارث موضوع ماده ۳۵ ق.م.م، نسبت به ثبت معاملات وراث در مورد ماترک اقدام نمايند؛ سردفتر با توجه به مسئوليت تضامنی نسبت به مودی باید مراتب را به دادستانی انتظامی مالياتی اعلام نماید؛ تا مطابق مقررات ماده ۲۰۰ ق.م.م نسبت به مطالبه ماليات و جرائم متعلق اقدام شود.

بند هشتم

واحدهای مالياتی رسيدگی‌کننده به ماليات عملکرد اشخاص حقوقی مکلفند، در صورت استعلام واحدهای مالياتی رسيدگی‌کننده به ماليات بر ارث، نسبت به تعيين ارزش زمان فوت سهام متوفی در شرکت‌های خارج از بورس، بر اساس

• دفاتر قانونی
• صورت‌های مالی شرکت
• تحقيقات لازم
• رعايت واقعيت به مانده تاریخ فوت متوفی

جمع ارزش دارايی‌ها و حقوق مالی و مطالبات آن را مشخص نمایند؛ همچنین پس از کسر بدهی‌ها و تعهدات متوفی، نسبت به تعيين بهای سهام يا سهام الشرکه مورث در شرکت مربوط اقدام نمايند. (رای شماره ۴۷۸۵-۳۰ مورخ ۶۹/۳/۲۸ هيات عمومی شورای عالی مالياتی)

بخشنامه محاسبه مالیات بر ارث سهام عدالت متوفیان ۱۳۹۵ به بعد

جدیدترین تغییرات قانون مالیات بر ارث نسبت به قانون قدیم

قانون قدیم مالیات بر ارث مربوط به قبل از سال ۱۳۹۵ است؛ اصلاح قانون مالیات‌های مستقیم در تاریخ ۱۳۹۴/۰۴/۳۱ به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید؛ اما اجرایی شدن آن به ابتدای سال ۱۳۹۵ (تاریخ ۰۱/۰۱/ ۱۳۹۵) موکول شد. در ادامه تفاوت‌های جدیدترین تغییرات قانون مالیات بر ارث با قانون قدیم را برای شما عنوان خواهیم کرد.

نحوه محاسبه مالیات بر ارث

سازمان امور مالیاتی به منظور رعایت حال خانواده متوفی، شرایط ارائه اظهارنامه مالیات بر ارث برای محاسبه مالیات را ساده نموده است؛ در زیر تفاوت قانون قدیم و جدید را مشاهده می‌کنید:

قانون قدیم: دارایی متوفی بر اساس میزان ترکه متوفی و تعداد وراث محاسبه می‎‌شد؛ وراث باید مراحل زیر را به ترتیب طی می‌کردند:

• ارزش‌گذاری ماترک متوفی
• کسر دیون و هزینه‌ها
• تعیین سهم هر ورثه
• اعمال معافیت‌های قانونی توسط اداره امور مالیاتی
• تعیین میزان مالیات بر ارث هر وارث مطابق جدول قانون مالیات‌های مستقیم

پس از پرداخت مالیات تعیین شده و صدور گواهی واریز مالیات بر ارث، امکان انتقال ترکه فراهم می‌شود.

قانون جدید: دارایی متوفی گروه‌بندی شده و هر گروه بر اساس طبقه ورثه، نرخ‌ مالیاتی متفاوتی می‌گیرند. محاسبه به صورت زیر انجام می‌شود:

• طبقه‌بندی وراث
• گروه‌بندی اموال متوفی
• تعیین نرخ مالیاتی هر گروه از اموال بر اساس جدول مالیاتی موضوع ماده ۱۷ ق.م.م

در مقاله نحوه محاسبه مالیات بر ارث طبق قانون جدید در سال ۱۴۰۰ + مثال نحوه محاسبه مالیات بر ارث را با ذکر مثال توضیح داده‌ایم.

طبقه‌بندی وراث

طبق ماده ۱۸ قانون مالیات بر ارث و ماده ۸۶۲ قانون مدنی، تمامی وابستگان متوفی در ۳ طبقه قرار می‎‌گیرند:

• طبقه اول: پدر، مادر، همسر، فرزند و نوه
• طبقه دوم: پدربزرگ و اولیای او، مادربزرگ و اولیای او، خواهر، برادر، خواهرزاده و برادرزاده
• طبقه سوم: عمو، عمه، دایی، خاله و فرزندان آن‌ها

جدول مالیات بر ارث طبق قانون جدید

محاسبه مالیات بر ارث بر اساس طبقه‌بندی وراث و مطابق با نرخ‌های جدول مالیات بر ارث طبق قانون جدید، از سوی سازمان امور مالیاتی انجام می‌شود.

دریافت گواهی انحصار وراثت

قانون قدیم: برای دریافت گواهی انحصار وراثت باید گواهی اظهارنامه مالیات بر ارث را ارائه می‌کردند. مراحل کار به صورت زیر انجام می‌شد:

• مراجعه وراث (جمعی یا انفرادی) به اداره امور مالیاتی
• تسلیم اظهارنامه مالیات بر ارث
• پرداخت مالیات و دریافت گواهی واریز
• ارائه گواهی واریز مالیات بر ارث به شورای حل اختلاف و دریافت گواهی انحصار وراثت

قانون جدید: برای دریافت گواهی انحصار وراثت نیاز به ارائه گواهی مالیات بر ارث نیست. مراحل دریافت گواهی انحصار وراثت عبارت است از:

• مراجعه به شورای حل اختلاف
• دریافت گواهی انحصار وراثت

امکان محاسبه جداگانه ماترک متوفی

قانون قدیم: کلیه اموال متوفی به صورت یکجا در اظهارنامه مالیات بر ارث وارد می‌‎شد؛ مبلغ مالیات بر ارث نیز به صورت یکجا محاسبه و صادر می‎‌گردید.

قانون جدید: وراث می‎‌توانند اموال متوفی را به صورت موردی اعلام و مالیات مربوطه را پرداخت نمایند؛ سپس گواهی مالیات بر ارث برای آن مورد خاص صادر و امکان دخل و تصرف در آن وجود خواهد داشت.

معافیت‌ های مالیات بر ارث

کلیه اموال و ماترک متوفی، به جز برخی موارد خاص مشمول پرداخت مالیات بر ارث هستند. لیست معافیت های مالیات بر ارث عبارتند از:

• اثاث منزل محل سکونت متوفی
• دارایی شهیدان انقلاب (برای وراث طبقه اول و دوم)
• مبالغ مرخصی استحقاقی استفاده نشده
• وجوه مرتبط با ضرر و زیان اخراج
• انواع بیمه‌ها و پرداختی‌ها توسط کارفرما یا بیمه (بیمه زندگی و عمر)
• دیه و جبران زیان فوت
• مبالغ بازنشستگی
• وظیفه و امتیازات پایان خدمت
• بازخرید خدمت
• بخشی از اموال متوفی که طبق قانون سلب مالکیت شده یا مالکیت آن بلاعوض در اختیار شخص دیگری قرار گرفته باشد
• اموال مورد وقف
• حبس و نذر برای سازمان، نهادها و دستگاه‌های دولتی

معافیت‌های ویژه مالیات بر ارث

قانون قدیم: طبق ماده ۲۰ ق.م.م، علاوه‌بر معافیت‌های فوق، معافیت‌های ویژه‌ای برای وراث طبقه اول وجود داشت؛ نظیر:

• معافیت مالیاتی تا سقف ۳ میلیون تومان
• معافیت مالیاتی تا سقف ۵ میلیون تومان برای وراث معلول و یا از کارافتاده

قانون جدید: ماده ۲۰ ق.م.م حذف شده است؛ در نتیجه هیچ معافیت ویژه‌ای برای هیچ یک از طبقات وراث در زمینه مالیات بر ارث وجود ندارد.

مهلت ارائه اظهارنامه مالیات بر ارث

قانون قدیم: مهلت ارائه اظهارنامه مالیات بر ارث حداکثر شش ماه بعد از فوت متوفی بود؛ همچنین در صورت عدم ارائه اظهارنامه در زمان مقرر، مشمول جریمه می‌‎شدند.

قانون جدید: بر اساس ماده ۲۶ ق.م.م، مدت ارائه اظهارنامه یکسال است و در صورت ارائه نشدن اظهارنامه، جریمه‌ای به وراث تعلق نمی‎‎‌گیرد.

عدم پذیرش هزینه کفن و دفن

قانون قدیم: هزینه‌های کفن و دفن متوفی جز هزینه‌های قابل قبول مالیاتی بود. محاسبه مالیات با کسر هزینه‌های کفن و دفن انجام می‌شد.

قانون جدید: اگر ورثه در طول یکسال پس از فوت متوفی اقدام به انحصار ورثه نکنند؛ مالیات مربوطه در زمان تحویل ماترک به ورثه بدون کسر هزینه‌های کفن و دفن وصول می‎شود. هزینه‌های کفن و دفن، هزینه قابل قبول مالیاتی نیست.

محاسبه ارزش ماترک به قیمت روز

قانون قدیم: دارایی‌های متوفی متناسب با قیمت‌های تاریخ فوت وی ارزش‌گذاری می‌شد؛ در نتیجه مالیات بر اساس ارزش ماترک در زمان فوت محاسبه و دریافت می‎‌گردید.

قانون جدید: ارزش ثروت متوفی به قیمت تاریخ انتقال دارایی به ورثه ملاک محاسبه مالیات بر ارث قرار می‎‌گیرد.

عدم ارائه اموال و دارایی ها تا زمان گواهی پرداخت مالیات

قانون قدیم: یک ماه پس از تاریخ فوت متوفی بانک‌ها، موسسات و شرکت‌ها مکلف بودند هر نوع اموال، سفته و هر نوع وجوهی که از شخص متوفی در نزد خود دارند، به اداره امور مالیاتی تسلیم نمایند.

قانون جدید: تمامی اموال و اسناد مالی متوفی تا زمان ارائه گواهی پرداخت مالیات بدون تغییر نزد کلیه بانک‌ها، موسسات و شرکت‌ها، باقی می‌ماند.

در مقاله کاهش مالیات تا ۹۶% در قانون جدید مالیات بر ارث کاهش چشمگیر میزان مالیات بر ارث در قانون جدید مورد بررسی قرار گرفته است.

(منبع :سایت پرشین حساب)