از نظر قانون بیکاری، بیکار کسی است که بدون میل و اراده خود بیکار شده و در حال حاضر آماده به کار باشد. براساس قانون بیمه، بیکاری اگر فردی بیکار موقت شناخته شود یا به علت حوادثی مانند سیل، زلزله، جنگ، آتش سوزی بیکار شود، می تواند از شرایط بیمه بیکاری استفاده کند. توجه داشته باشید که بیکاری از طریق ترک شغل یا استعفا شامل بیمه بیکاری نمی شود. تشخیص ارادی و غیرارادی بودن بیکاری، بر عهده گروهی متشکل از نمایندگان اداره کار و رفاه اجتماعی، تعاون و سازمان تأمین اجتماعی است و شعب تأمین اجتماعی پس از تأیید ادارات نامبرده، درخصوص برقراری و پرداخت مستمری بیکاری برای بیمه‌شدگان اقدام می‌کنند.
بیمه بیکاری به چه کسانی تعلق می گیرد؟
قبل از اینکه برای دریافت بیمه بیکاری اقدام کنید، باید شرایط آن را داشته باشید، این شرایط به شرح زیر است:
- افرادی که حداقل ۶ ماه سابقه بیمه تامین اجتماعی دارند.
- افرادی که به صورت غیرارادی بیکار شده‌اند.
- شخصی که بر اثر حوادثی مانند آتش‌سوزی، سیل و یا زلزله بیکار شده است، نیاز به داشتن سوابق بیمه‌ای نداشته و بیمه بیکاری به او تعلق میگیرد.
- افرادی که در زمره صاحبان حرفه و مشاغل آزاد و بیمه شدگان اختیاری نباشند.
- تبعه کشورهای دیگر نباشند.
- مستمری بگیر بازنشسته و یا از کارافتاده کلی نباشند.
- یک سال قرارداد کار با پرداخت حق بیمه داشته باشند.
- افرادی که از شرکت در کلاس‌های آموزشی و کارآموزی که سازمان تامین اجتماعی برای شغل پیشنهاد می‌کند خودداری کرده‌اند.
- کارگران فصلی در صورتی که صرفا در اثنای فصل کار اخراج گردیده و بیکاری آنها غیرارادی تشخیص داده شود مشمول دریافت مقرری بیمه بیکاری خواهند بود.
- افراد شاغل در کارهایی که ماهیت آن جنبه دائمی دارد و براساس قرارداد کار در مدت معینی مشغول کار بوده‌اند. با تشخیص واحدهای تعاون ، کار و رفاه اجتماعی ، در صورتی که در پایان قرارداد بیکار شوند و در آخرین کارگاه حداقل یک سال سابقه پرداخت حق بیمه داشته باشند، مورد حمایت قرارگرفته و مشمول دریافت مقرری بیمه بیکاری خواهند شد.
- چنانچه بیمه‌شده‌ای حداکثر ظرف مدت دوماه پس از طی دوران سربازی به محل کار خود بازگردد ولی کارفرما از به‌کارگیری مجدد او خودداری کند، با احراز سایر شرایط می‌تواند از مقرری بیمه بیکاری استفاده کند.
چطور می توان از بیمه بیکاری استفاده کرد؟
برای دریافت مقرری، متقاضیان بیمه بیکاری که شغل خود را به صورت غیرارادی از دست داده‌اند ، حداکثر ٣٠ روز از تاریخ بیکاری فرصت دارند موضوع را به واحد تعاون، کار و رفاه اجتماعی اطلاع دهند و آمادگی خود را برای اشتغال به کار تخصصی خود یا کار مشابه آن اعلام نمایند.
در صورتی که متقاضی نتواند صرف مدت ٣٠ روز از تاریخ بیکاری موضوع را به ادارات ذکر شده اطلاع دهد، مراجعه وی بعد از ٣٠ روز با عذر موجه و با تایید هیأت حل اختلاف اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی تا ٣ ماه امکانپذیر خواهد بود.
آیا برای دریافت بیمه بیکاری، کارفرما باید معرفی نامه صادر کند؟
برای دریافت بیمه بیکاری، کارفرما باید در نامه‌ای به اداره کار مرکزی استان، دلیل بیکار شدن ناخواسته شما را با درج زمان، به صورت مکتوب اعلام کند.
مدت بیمه بیکاری چقدر است؟
مدت پرداخت مقرری به بیمه شدگان واجد شرایط، بستگی به سابقه پرداخت حق بیمه از سوی آنان دارد، در حال حاضر کمترین مدت دریافت بیمه بیکاری برای مجردان و متاهلان به ترتیب ۶ و ۱۲ ماه است، بیشترین مقدار آن نیز به ترتیب ۳۶ و ۵۰ ماه برای بیمه‌شدگان مجرد و متأهل (یا متکفل) است.
استثناء: افراد مسن مشمول قانون بیکاری که در زمان بیکار شدن ۵۵ سال سن یا بالاتر دارند و سابقه پرداخت ۱۰ سال حق بیمه دارند، می‌توانند تا رسیدن به سن بازنشستگی از بیمه بیکاری استفاده کنند. (درباره بیمه بیکاری بیشتر بدانیم)
چندبار می توان از بیمه بیکاری استفاده کرد؟
محدودیتی در تعداد دفعات قابل استفاده از بیمه بیکاری وجود ندارد. حداکثر مدت استفاده از مقرری بیمه بیکاری با احتساب دوره‌های قبلی برای مجردین، ۳۶ ماه و برای متاهلین یا متکفلین، جمعا به مدت ۵۰ ماه است.
مبلغ بیمه بیکاری چقدر است؟
میزان
پرداخت مقرری بیمه بیکاری ۵۵ درصد متوسط حقوق و دستمزد بیمه‌شده است که بر
اساس تعداد افراد تحت تکفل، تا ۴ نفر و هر نفر ١٠ درصد قابل افزایش است،
مشروط بر آنکه از حداقل دستمزد همان سال که توسط شورای عالی کار تعیین
می‌شود کمتر نباشد و از ٨٠ درصد حقوق بیمه‌شده نیز بیشتر نباشد.
فردی که از مستمری از کار افتادگی جزئی استفاده می‌کند همزمان می‌تواند از مقرری بیمه بیکاری نیز بهره‌مند شود.
حقوق بیمه بیکاری چه زمانی واریز می‌شود؟
واریز حقوق بیمه بیکاری معمولا بین ۱۰ ام الی ۱۵ ام هر ماه انجام می‌شود. اگر بعد از این مدت واریزی صورت نگرفت باید به شعبه تامین اجتماعی مراجعه کرده و علت را جویا شوید.
آیا عیدی به بیمه بیکاری تعلق میگیرد؟
در این‌باره باید گفت، بیمه بیکاری یکی از حمایت‌های تامین اجتماعی است و صندوق تامین اجتماعی مکلف است با دریافت حق بیمه مقرر، به بیمه‌شدگانی که طبق مقررات این قانون موقتاً بیکار می‌شوند، مقرری بیمه بیکاری پرداخت کند. در صورتی که عیدی از طرف کارفرما و به سبب وجود رابطه اشتغال و مزدبگیری پرداخت می‌شود. بنابراین در دوران دریافت بیمه بیکاری به شخص عیدی تعلق نمی‌گیرد.
در چه شرایطی بیمه بیکاری لغو می‌شود؟
- در صورتی که بیمه‌شده دوباره به کار اشتغال یابد.
- بیمه‌شده از قبول شغل مشابه پیشنهاد شده خودداری کند.
- بیمه‌شده مستمری بازنشستگی دریافت کند و یا دچار از کار افتادگی کلی شود.
- مدت زمانی که بیمه بیکاری به او تعلق میگیرد پایان یابد.
- بیمه‌شده فوت کند.
- بیمه‌شده بدون دلیل موجه از شرکت در دوره‌های کارآموزی خودداری کند.
برای دریافت بیمه بیکاری چه مدارکی را باید همراه داشته باشیم؟
- اصل و کپی یکسال آخر قرارداد کار یا رای صادر شده
- عکس ۴*۳ جدید (۴ قطعه)
- اصل و کپی مدرک تحصیلی یا مدرک فنی
- اصل و کپی تمام صفحات شناسنامه
- اصل و کپی کارت ملی
- اصل و کپی گواهی کار از شرکت
- اصل و کپی کارت پایان خدمت (فقط برای آقایان)
- کپی صفحه اول دفترچه بیمه
مزایای دریافت بیمه بیکاری چیست؟
یکی از مزایا این است که تمام مدتی که فرد بیمه بیکاری میگیرد، برای او به عنوان سابقه خدمت منظور می‌شود؛ یعنی ایام استفاده از مقرری بیمه بیکاری جزو سوابق پرداخت حق بیمه کارگران به لحاظ بازنشستگی، از کارافتادگی و فوت محسوب می‌شود. همچنین در صورت وجود نیاز به جذب نیرو، فرد در اولویت معرفی به واحدهای پذیرنده نیروی کار و اشتغال به کار جدید قرار میگیرد.
