دوستان سلام امیدوارم حالتون خوب باشه.امروز قصد داریم در مورد تفاوت حسابداری مالی و مدیریتی با شما صحبت کنیم تا پایان همراه ما باشید
فهرست مطالب
• تفاوت حسابداری مالی و مدیریتی
• اصول حسابداری مدرن
• شاخه‌های مختلف حسابداری
o حسابداری نقدی
o حسابداری تعهدی
• حسابداری مالی
• چه کسانی مسئولیت حسابداری مالی دارند؟
o مدیر مالی
o رییس حسابداری
• حسابهای مالی مورد استفاده چه کسانی می‌باشد؟
• کنترل کننده و تجزیه کننده صورتهای مالی
• حسابداری مدیریتی
• حسابداری مدیریتی یا ارزش آفرینی
• حسابداری مدیریتی شامل چه بخش‌هایی میگردد؟
• مثالهایی برای حسابداری مالی و حسابداری
o الگوی مثال حسابداری مالی
o الگوی مثال حسابداری مدیریتی
به منظور کنترل دخل و خرج یا بهتر بیان کنیم درآمد و هزینه؛ هرفرد؛ یا صاحب یک کسب وکار و یا یک شرکت در هرسطح نیاز به یک فرایند ثبت؛ نگهداری و در نهایت جمع اوری و نتیجه گیری از فعالیت‌های خود در طول یک زمان مشخص دارد. مثلا یک مغازه دار زمانی‌که تصمیم به راه اندازی شغلی می‌گیرد نیاز به یک سرمایه برای خرید یا اجاره یک مغازه و هم‌چنین نقدینگی برای خرید تجهیزات مغازه خود مانند قفسه و میز و ترازو غیره دارد. هم‌چنین نیاز به خرید کالای مورد نظر برای فروش به مشتریان خود داشته که از این طریق سود عایدش گردد.
لذا برای آن که یک کسب وکار موفقی داشته باشد می‌بایست تمامی این عملیات سرمایه گذاری و خرید تجهیزات و کالاهایی که به منظور فروش به مشتری خریداری نموده و مرتب در حال گردش می‌باشد را در دفتری ثبت؛ دسته بندی و نهایتا صورت درامد و هزینه و تراز عملیاتی خود را در یک مقطع زمانی تهیه نموده تا از نتیجه عملکرد خود مطلع گردد. اینجاست که علم حسابداری به کمک این فرد امده و با استخدام یک حسابدار که دارای این علم و دانش می‌باشد و از جزپیات حسابداری مالی اطلاع دارد میتواند از نتیجه عملیات خود با خبر گردد البته اگر این شخص بخواهد برای آینده کسب و کار خود برنامه ریزی نماید و استراتژی مناسبی برای آینده خود داشته باشد میتواند از حسابداری مدیریتی کمک بگیرد. در واقع در این مطلب بیشتر در مورد تفاوت حسابداری مالی و مدیریتی صحبت کرده‌ایم.
اصول حسابداری مدرن
امروزه حسابداری مدرن بر پایه پنج اصل اساسی و شیوه‌های مهم استوار می‌باشند. این اصول عبارت‌اند از:
- اصل درامد. در این اصل درآمد زمانی‌که یک تراکنش انجام می‌گیرد محقق میگردد. علیرغم اینکه پولی دریافت شده یا خیر (حسابداری نقدی یا تعهدی)
- اصل هزینه. در این اصل هزینه یعنی محقق شدن دریافت خدمات و یا کالا. علیرغم پرداخت پول و یا نسیه دریافت کردن کالا و خدمات.
- اصل تطابق. در این اصل رابطه بین دریافت یک ارزش (مثلا خرید کالا و خدمات) با نوع فعالیت شرکت را در بر می‌گیرد.
- اصل قیمت تمام شده یا ارزش کالای فروخته شده. در این بحث در مورد اینکه برای فروش کالا و یا خدمات چه میزان هزینه مربوط به ان انجام گرفته. ارتباط بین فروش و قیمت تمام شده.
- اصل واقعیت. در این اصل واقعیتهای یک هزینه و یا فروش (عینیت) بر مبنای مستندات را در نظر می‌گیرد.
شاخه‌های مختلف حسابداری
با توجه به چارت ذیل شاخه‌های حسابداری را میتوان به بخش‌های ذیل تعریف نمود:
حسابداری مالی: که بر دوبخش تقسیم میگردد:
- حسابداری نقدی
در این نوع حسابداری همه عملیات حسابداری بصورت نقدی صورت می‌گیرد. به‌عبارت دیگر کلیه عملیات خرید و فروش بصورت نقدی انجام می‌گیرد. در این نوع حسابداری که مناسب مغازه دارها و کسب وکارهای کوچک مناسب است عملیات حسابداری بسیار ساده انجام می‌گیرد.
حسابداری تعهدی
دراین نوع حسابداری عملیات خرید و فروش نه تنها بصورت نقدی بلکه به اصطلاح نسیه خرید و فروش نیز انجام می‌پذیرد. درهرصورت هرتراکنش در دو حساب منظور میگردد. زمانی‌که یک ارزش به یک حساب وارد می‌شود ان حساب بدهکار و زمانی‌که همان ارزش از یک حساب خارج میگردد ان حساب بستانکار میگردد. (مفهوم حسابداری دوبل). مثلا وقتی سرمایه گذاری مبلغی را برای سرمایه گذاری در یک کسب و کار میگذارد حساب صندوق و یا بانک بدهکار و حساب سرمایه بستانکار می‌شود.
حسابداری مالی
همان‌طوری‌که در چارت بالا نشان داده شد؛ اهداف حسابداری مالی را میتوان بشرح ذیل بیان نمود اما قبل از ان این نکته را بایستی یادآوری نمود که کلمه حسابداری مالی تشکیل شده از دو کلمه حسابداری و مالی.
حسابداری به معنای جمع اوری اطلاعات روزمره پولی یک سازمان اقتصادی و ثبت انها به‌طوری که بتوان از انها صورتهای مالی مورد نیاز را استخراج نمود. در حالی که امور مالی اصطلاح وسیع تری برای مدیریت نمودن داراییها و بدهیهای یک سازمان و برنامه ریزی برای اتیه می‌باشد. با توجه به این معانی حسابداری مالی برای مقاصد ذیل مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- تهیه صورتهای مالی: این هدف کلی تهیه حسابداری مالی است که مورد نیاز هر واحد اقتصادی و کسب و کار اعم از یک مغازه دار خرده تا شرکت‌های بزرگ و فراملیتی است.
- حسابداری مالی یعنی تولید اطلاعات مورد نیاز برای استفاده مدیریت یک نهاد اقتصادی. اطلاعات تولید شده برای تصمیم گیری مدیریت و راهبردی؛ آگاهی از وضعیت مالی شرکت برای برنامه ریزی و ارزیابی عملکرد مدیران زیر مجموعه.
- حسابداری مالی یک نیاز اجباری برای تهیه صورتهای مالی مانند حساب عملکرد سود و زیان؛ اگاهی از داراییها در قالب صورت ترازنامه و هم‌چنین اگاهی از وضعیت نقدینگی شرکت برای هزینه نمودن و یا سرمایه گذاری‌های اینده.
- حسابداری مالی یک نیاز مبرم برای تامین نیاز افراد خارج از سازمان مانند سرمایه گذاران؛ تامین کننده گان مواد اولیه و مشتریان؛ سازمانهای نظارتی مانند اداره مالیاتی و تامین اجتماعی و هم‌چنین تامین کننده گان سرمایه مانند بانکها می‌باشد.
چه کسانی مسئولیت حسابداری مالی دارند؟
مدیر مالی
مدیر مالی مسیولیت کلی نظام مالی و حسابداری یک شرکت را دارد. ارتباط مدیر مالی با مدیریت حسابداری برای تنظیم بودجه و انالیز و کنترل حسابها یکی از مسیولیت‌های مهم مدیر مالی یک شرکت می‌باشد. هم‌چنین ارتباط مدیر مالی با حسابرس داخلی برای اطمینان از اینکه کلیه عملیات مالی شرکت طبق قوانین و ایین نامه‌های شرک انجام می گیرد.
رییس حسابداری
مسیولیت رییس حسابداری جمع اوری و نظارت بر تراکنشهای مالی مانند فروش؛ درامدها؛ بدهی و بستانکاری؛ تهیه صورتهای مالی ماهیانه و سه ماهه و سالانه (ترازنامه و صورت سود وزیان و صورت گردش نقدینگی)؛ هزینه‌ها؛ مدیریت وضعیت مالیاتی و بیمه کارکنان می‌باشد. بستگی به حجم عملیات و بزرگ و کوچکی سازمان مسیولیت هربخش از این امور میتواند به یک شخص یا اشخاص واگذار گردد. مثلا حسابداری فروش که مسیول تماس با مشتریان و ارسال صورت خرید انها و پیگیر میزان کاهش و افزایش فروش و کنترل انهاست.؛ مسیول تنظیم سند حسابداری و ثبت در دفاتر یا اپراتوری کامپیوتر؛ پیگیری بدهکاران و غیره میتواند مسیولیت هریک از کارکنان دپارتمان حسابداری باشد که به رییس حسابداری گزارش میگردد. کمک به تهیه بودجه و همکاری با حسابداری مدیریتی نیز از و ظایف زیر مجموعه مدیریت مالی می‌باشند.
حسابهای مالی مورد استفاده چه کسانی می‌باشد؟
در وحله اول اطلاعات تنظیم شده توسط مدیر مالی یک شرکت برای تصمیم گیری کاربران داخلی فراهم میگردد. مدیریت یک شرکت برای اداره شرکت نیاز به اطلاعات جامع مالی داشته تا بتوانند در تصمیم گیریهای اینده شرکت مورد استفاده قراردهند. به‌طور مثال دلیل اینکه به چه علت و به چه میزان فروش شرکت تغییر کرده (افزایش و یا کاهش) و چه باید کرد تا به میزان دلخواه یا مطابق بودجه (اگر شرکت دارای سیستم بودجه بندی باشد) دارد. یا چرا میزان بدهکاران افزایش یافته. اینها سوالاتی است که مدیریت شرکت برای تصمیم گیری نیازمند دارد و مدیر مالی با فراهم نمودن صورتهای مالی واقعی کمک در تصمیم گیری مدیریت مینماید. بعد نوبت به کاربران خارج از شرکت مانند سرمایه گذاران و بستانکاران شرکت می‌باشد که اطلاعات فراهم شده مورد استفاده این کاربران قرار می‌گیرد.
کنترل کننده و تجزیه کننده صورتهای مالی
کنترل کننده وتجزیه و تحلیل کننده مالی کیست و چه نقشی در فرایند حساب مالی دارد. در شرکت‌های بزرگ کنترل کننده یک مدیر ارشد می‌باشد که وظیفه تجزیه و تحلیل صورتهای مالی و ارائه کننده طرق مختلف شیوه‌های راهبردی در رشد عملیات و موفقیت شرکت می‌باشد. در سازمانهای نسبتا متوسط و کوچک‌تر این وظیفه به عهده رییس حسابداری بوده که گزارش راهبردی را تهیه مدیر مالی ارائه نماید. دیگروظایف کنترل کننده اطمینان حاصل نمودن از ثبت صحیح عملیات حسابداری در حسابهای مختلف و درست. در شرکت‌های کوچک‌تر یک کنترل کننده نقش مدیریت پول نقد و حسابهای دریافتنی و پرداختنی؛ بدهکاران؛ بستانکاران؛ تسویه حسابهای بانکی و حقوق دستمزد را بعهده دارد.
شخص کنترل کننده می‌بایستی دارای مهارت کافی در کنترل حسابها داشته باشد. کنترل کننده می‌بایستی مهارت کافی در نوشتن گزارش داشته تا بتواند به‌طور شفاف و گویا با مدیر مالی ارتباط برقرار نماید. کنترل کننده می‌بایستی مهارت کافی در تجزیه و تحلیل ارزشمند موضوعات مالی داشته باشد تا بتواند انها را به مقامات بالا تر (مدیر مالی) گزارش نماید. مدیریت سوابق مالی؛ ارزیابی و مدیریت ریسک؛ اطمینان از انطباق مقررات و استانداردهای حسابداری؛ نطارت بر عملیات حسابداری؛ نظارت بر هزینه‌ها؛ پیش بینی درآمد و هماهنگی با حسابرسان داخلی و مستقل یکی دیگر از وظایف دیگر کنترلر می‌باشد.
با عنایت به مطالب بالا اهمیت نقش کنترل کننده در یک سازمان اقتصادی پی برده و میتوان گفت که یکی از ارکان مهم در هر شرکت می‌باشد.
حسابداری مدیریتی
در یک تعریف ساده حسابداری مدیریت درباره ارائه اطلاعات برای تصمیم گیری مالی و غیر مالی یک سازمان به مدیران اجرایی می‌باشد.
به عبارتی دیگر طبق تعریف انستیتو حسابداران مدیریت یا حسابداران مدیریتی ”حسابداران مدیریت حرفه ایست که شامل مشارکت در تصمیم گیری مدیریت؛ طراحی برنامه ریزی و سیستم‌های مدیریت عملکرد؛ و ارائه تخصصی در گزارشگری مالی و کنترل برای کمک به مدیریت در تدوین و اجرای استراتژی یک سازمان می‌باشد”.
با توجه به تعریف حسابداری مدیریت یا همان حسابداری مدیریتی؛ بر خلاف حسابداری مالی ، حسابداری مدیریتی ضمن در نظر گرفتن نیازهای کسب و کار یک شرکت؛ به وقایعی که در حول و حوش یک کسب و کار و اطراف ان اتفاق میفتد می‌پردازد و از این طریق داده‌ها و براوردها پدیدار میگردد. حسابداری قیمت تمام شده و هزینه‌ها براورده از این پدیدها بوده و داشتن این دانشها در نهایت به هدایت تصمیم گیری‌ها میگردد.
حسابداری مدیریتی یا ارزش آفرینی
یکی از تفاوتهای حسابداری مالی و مدیرتی این است که حسابداری مالی به‌طور کلی درباره انچه که اتفاق افتاده گفتگو مینماید در حالیکه حسابداری مدیریتی به اینده نگری می‌پردازند و با دانش حرفه ای خودشان به یک فرایند کسب و کار در اینده می‌پردازند. اینده نگری و تصمیماتی که براینده یک واحد اقتصادی تاثیر گذار خواهد بود. اطلاعات حسابداران مدیریتی به دو صورت به‌دست می‌آید.
- اطلاعات درون سازمان مانند خزانه داری؛ گزارشات حسابرسی , مدیریت بازاریابی و تبلیغات؛ تدارکات؛ صورتهای مالی و غیره.
- اطلاعات محیطی مانند وضعیت بازار کسب و کار؛ فعالیت رقبا؛ ارزیابی وضعیت اقتصادی و بورس در سطح ملی و جهانی از دیگر وظایف این حسابدارن می‌باشد.
فعالیت حسابداری مدیریتی بسیار گسترده بوده تا جایی‌که در تیم مدیریتی یک سازمان نقشهایی چون
- مدیریت استراتژیک
- مدیریت عملکرد مانند توسعه رویه‌های تصممیم گیری تجاری و عملکرد یک شرکت و نهایتا
- مدیریت ریسک – به معنی مشارکت در تصمیم گیری در چهار چوب‌ها و روشهای شناسایی؛ اندازه گیری و مدیریت و گزارش خطرها برای دستیابی به اهداف بلند مدت یک واحد اقتصادی.
حسابداری مدیریتی شامل چه بخش‌هایی میگردد؟
همان‌طوری‌که در چارت بالا مشخص گردیده حسابداری مدیریتی شامل ارائه اطلاعات مالی برای اهداف داخلی یک شرکت می‌باشد. این اهداف توسط مدیریت برای تصمیم گیریهای کلیدی کسب و کار مورد استفاده قرار می‌گیرد.
حسابداری مدیریتی بسیاری از جنبه‌های حسابداری مانند قیمت تمام شده کالا؛ تهیه بودجه وپیش بینی درامد و هزینه‌ها و سایر تجزیه و تحلیل‌های مالی را در بر می‌گیرد.
مثالهایی برای حسابداری مالی و حسابداری
الگوی مثال حسابداری مالی
در این الگو کلیه عملیات مالی روزانه اتفاق افتاده در شرکت اعم از فروش؛ خرید های هزینه ای و یا دارائی؛ بدهکاران؛ بستانکاران؛ حقوق و دستمزد و خلاصه آن‌چه که در نهایت تاثیر در فعالیت‌های شرکت میگردد با توجه به استانداردهای پذیرفته شده و به صورت اسناد حسابداری ثبت و در پریودهای تعیین شده (ماهیانه؛ هر سه ماه؛ هرشش ماه) و نهایتا در پایان سال توسط مسئولین (هیئت مدیره) به صاحبان سهام گزارش میگردد. باید توجه داشت که در حسابداری مالی وقایع اتفاق افتاده را ثبت می‌نمایند نه وقایع آینده را مانند صورتهای مالی پایان سال.
الگوی مثال حسابداری مدیریتی
در این بخش مهمترین مثال پیش بینی درآمد و هزینه ها هستند که عمده ان نوشتن بودجه می‌باشد. تهیه بودجه به معنی پیش بینی درامد و هزینه ها اعم از هزینه های جاری و یا سرمایه ای برای یک سال مالی در اینده می‌باشد. در این بخش بر مبنای اطلاعات گذشته و وضعیت بازار و مدلهای مختلف اقتصادی و بهره گیری از اطلاعات بدست امده و انالیز آن‌ها بودجه تهیه میگردد.
بدین‌وسیله مدیریت سازمان قادر خواهد بود هرماه وقایع مالی اتفاق افتاده را با بودجه پیش بینی شده مقایسه نموده و با انالیز داده‌ها و ” واریانسها ” اختلاف بدست امده را بازبینی نموده و تصمیمات مقتضی و راهبردی جهت تصحیح آن اتخاذ نماید.
