همراهان دکتر حساب سلام امروز قصد داریم در مورد حسابرسی یا ممیزی صحبت کنیم پس تاپایان این مقاله همراه ما باشید.
فهرست مطالب
۱ حسابرسی یا ممیزی (AUDITING ) چیست؟
۳ چرا صورت های مالی ممیزی شده دارای اعتبار بیشتری دارند؟
۶ چه اتفاقاتی در زمان حسابرسی بوجود می‌آید؟
۸ هدف از حسابرسی خارجی یا مستقل چیست؟
حسابرسی یا ممیزی (AUDITING ) چیست؟
یکی از مهم ترین ارکانی که صحت صورت های مالی ارائه شده به سرمایه گذاران و سهامداران یک شرکت را تائید و یا رد می‌نماید ممیز یا ( حسابرس ) است.
صورتهای مالی ممیزی شده دارای اعتبار بیشتری نزد سهامداران یک شرکت و یا سهامدارانی که قصد سرمایه گذاری در یک شرکت را دارند را دارا است. حال به منظور روشن شدن اهمیت ممیزی صورتهای مالی می‌پردازیم به تعریف صورتهای مالی. اما قبل ازآن میبایستی متذکر گردید که اینگونه حسابرسی‌ها مختص سازمانها و شرکتهای خصوصی است. در شرکتها و سازمانهای دولتی نحوه حسابرسی آن‌ها توسط یک سازمان که عمدتا رعایت ردیف های بودجه و درآمد و هزینه‌ها را در قالب بخشنامه های دولتی ابلاغ می‌نماید انجام می‌گردد.
صورتهای مالی چیست؟
صورتهای مالی عمدتا عبارتست از:
- حساب عملکرد و سود و زیان یک شرکت برای یک سال مالی.
- ترازنامه در پایان یک دوره مالی که بیانگر دارایی‌هاو بدهی‌های یک شرکت است.
- صورت نقدینگی که ارتباط بین دو ترازنامه را بیان می‌نماید.
چرا صورت های مالی ممیزی شده دارای اعتبار بیشتری دارند؟
شرکتها توسط مدیران منتخب از طرف سهامداران اداره می‌گردند که می‌توانند جزو سهامداران نبوده و به‌غیر از سهام وثیقه که میزان آن در اساسنامه ذکر گردیده دارایی دیگری در شرکت ندارند. بطور کلی مدیران مسئول اداره یک شرکت بوده و در مقابل سود و زیان شرکت مسئولیتی ندارند. البته از نظر حیثیتی و تخصصی و همچنین برای درآمد بهتر و پاداش ؛ طبیعتا مدیران سعی در هرچه بهتر اداره نمودن یک شرکت و استفاده بهینه از عوامل تولید و بازاریابی و فروش و در نتیجه سوددهی به نفع سهامداران و طلبکاران که صاحبان اصلی و تهیه‌کنندگان سرمایه شرکت هستند می‌باشند.
اما گاها بسیار اتفاق افتاده تا برای جذب سرمایه گذاران بیشتر و یا دریافت تسهیلات از بانکها و سایر منابع مالی صورتهای مالی را طوری تنظیم می‌نمایند که از واقعیت به دور بوده و در ظاهر وضعیت بهتری را از عملکرد خود نشان می‌دهند. به‌همین دلیل است که صورت های مالی ممیزی شده که توسط ممیزین مستقل بررسی شده دارای اعتبار بیشتری است
قابل ذکر است زمانیکه بحث و صحبت از حسابرسی می‌گردد تنها صورت های مالی نیست که مورد بحث قرار می‌گیرد. بطور کلی بلاخص در شرکت های بزرگ همه ارکان شرکت اعم از دارایی‌های منقول و غیر منقول و یا نحوه تولید و یا پرسنل و محیط کار توسط حسابرسان ارزیابی گشته تا از صحت عملکرد مدیران اطمینان حاصل گردد.
حال که اهمیت ممیزی را متوجه شدیم می‌پردازیم به تعریف انواع ممیزی‌ها ؛ اهداف هرکدام و نحوه عملکرد هریک از انواع ممیزی‌ها
بطور کلی ممیزی ( حسابرسی ) بر سه نوع است.
دسته بندی ممیزی
- حسابرسی داخلی
- ممیزی خدمات داخلی (Internal revenue Services)
- حسابرسی خارجی یا مستقل
حسابرسی داخلی
در این نوع ممیزی که معمولا در شرکتهای تولیدی بزرگ یک دپارتمان جداگانه برای کنترل عوامل تولید و همچنین بهره‌وری از خط تولید و نحوه تولید ایجاد می‌گردد. منظور از وجود چنین دپارتمانی این‌است‌که بطور دائم کلیه عوامل تولید را تحت نظر گرفته تا مطمئن شوند که امور شرکت طبق برنامه از قبل طراحی شده اجرا گشته و در راستای اهداف از پیش تعریف شده پیش می‌رود. باید توجه داشت که ممیزی داخلی تنها به موضوع صورتهای مالی منحصر نمی‌گردد و کلیه عوامل تولید را زیر نظر دارد مانند:
۱ – ممیزی یا حسابرسی های کیفی. ممیزی کیفی برای بدست اوردن شواهد عینی پیروی از عملیات تولید انجام می‌شود. برای این منظور چندین ممیزی مختلف وجود دارد که می‌تواند برای تائید انطباق عملیات انجام شده در مقابل استانداردهای از پیش تعیین شده اندازه گیری نمود. ممیزی‌ها می‌توانند فرایند‌ها ؛ سیستم‌ها یا محصولات را در بر گیرند. برای درک بهتر ۹ مورد از حسابرسی کیفی را بشرح ذیل مورد بررسی قرار می‌دهیم.
حسابرسی سیستم کیفیت داخلی
این نوع حسابرسی ابزاری است برای سنجش کیفیت سیستم مدیریت کیفیت الکترونیکی سازمان است. organization’s Electronic Quality Management System (EQMS)
مستندات کیفی و فرایند های مدیریت شده توسط راه حل های نرم افزاری برای اطمینان از حداکثر کارایی و نتایج محصول با کیفیت بالا است. در این فرایند اطمینان حاصل می‌شود تا کلیه کارکنان کلیدی به دفترچه راهنمای نرم افزار دسترسی داشته تا در مواقع لزوم و برای اطمینان بتوانند از دستورالعمل‌های استاندارد و مطابق با آن‌ها عمل نمایند.
حسابرسی تامین کنندگان مواد و قطعات
در این بخش از حسابرسی به یک سازمان امکان می‌دهد تا بطور مستقیم با تامین کنندگان مواد و ماشین الات و غیره همکاری نموده تا از کیفیت عرضه کنندگان و همچنین تامین کنندگان فرعی اطمینان حاصل نماید. با حسابرسی زنجیره تامین ؛ می‌توان کیفیت عرضه کنندگان و تامین کنندگان فرعی را کنترل کرده و مسئولیت پذیری نسبت به عملکرد ضعیف را به شما ارائه دهند. شاخص های کلیدی عملکرد به سرعت مناطق مورد ضعف تامین کننده را تشخیص و برای بهبود شناسایی می‌کنند. تامین کنندگان قادر به مشاهده فعالیت سفارش نظیر تاریخ دریافت و بازرسی کیفیت و زمان تحویل به موقع و کلیه زمینه های تعهدات را معین و اقدامات اصلاحی همکاری نمایند.
حسابرسی تیم تولید
افراد تیم تولید معمولا به هنگام فرایند استخدام یا زمان دریافت گواهینامه های مربوطه برای اپراتوری و یا احراز مجدد مهارت‌ها از ارزیابی توسط حسابرسان داخلی ( ممیزین ) برخوردار می‌گردند. برای احراز واجد شرایط بودن اپراتوری یک دستگاه حسابرسان تغییرات فرایند مانند شواهد آموزشی؛ فعالیت های گذشته؛ بازرسی انطباق‌پذیری و یا عدم انطباق‌پذیری اپراتور پذیرفته شده محصول را به عنوان بخشی از واجد شرایط بودن ارزیابی می‌نمایند.
حسابرسی ایمنی
حسابرسی ایمنی به برنامه‌ها و رویه های طراحی شده برای محافظت از ایمنی کارکنان بلاخص کارگران شرکت که امکان در خطر هستند می‌پردازد. این نوع ممیزی شامل عملکرد تجهیزات و ماشین‌آلات و بررسی سازمانی برای اطمینان از ایمنی دائم است. سیاست های محافظت و ایمنی موفقیت‌آمیز مانع از بروز صدمات و حوادث منجر به معلولیت و یا احیانا فوت افراد شده و بطور کلی بهزیستی کارکنان را بهبود می‌بخشد.
حسابرسی امکانات
یکی از سرمایه های بزرگ هر شرکت دارایی‌های آن مانند ساختمانها؛ تجهیزات ؛ تاسیسات و ابزار تولید است. حسابرسی امکانات یک شرکت باعث از بین رفتن نگرانیهای کیفیت این دارائیها است. مولفه های بکار رفته در حسابرسی امکانات مانند تاسیسات و تجهیزات تولیدی و یا فناوری می‌تواند اطمینان را بوجود اورد که به خوبی از این دارایی‌ها نگهداری شده و به موقع در رفع خرابیها اقدام می‌گردد. بدیهی است به موقع عمل نمودن برای رفع خرابی دستگاهها و تجهیزات و ساختمانها در کیفیت محصولات و سود اوری شرکت تاثیر گذار باشد.
حسابرسی محیط زیست
حسابرسی های زیست محیطی به منظور کمک به شرکت ها در ایجاد محیط کار ایمن با کمک به شناسایی مناطق در معرض خطر در محل کار با یک برنامه عملی برای استانداردهای طراحی شده اند. حسابرسی برای اطمینان حاصل نمودن از اینکه کارکنان از تجهیزات محافظتی شخص مناسب پیروی می‌نمایند.
حسابرسی ارزیابی ریسک
ارزیابی ریسک فرایندی است که خطرات احتمالی محل کار را شناسایی نموده سپس انها را دسته بندی کرده تا اقدامات پیشگیرانه اعمال گردد. حسابرسی از این نوع اقدامات پیشگیرانه به شرکتها کمک می‌نماید تا یک استراتژی موثر جهت کاهش ریسک را عملی نموده. زمانیکه همه خطرات شناسایی و دسته بندی شدند می‌توان اقدامات پیشگیرانه را در اولویت قرارداده و از مشکلات احتمالی آتی که امکان بار مالی و اقتصادی برای شرکت در برخواهد داشت جلوگیری بعمل اورد.
حسابرسی کنترل طراحی
در بسیاری از صنایع حسابرسی کنترل طراحی بسیار منظم و بصورت روتین انجام می‌پذیرد. تا اطمینان حاصل گردد که تولید کننده از یک فرایند منظم و منسجم پیروی می‌نماید که نهایتا منجر به یک محصول نهایی می‌گردد که دارای استانداردهای کیفی و ایمنی قابل قبول را دارا است. حسابرسی کنترل طراحی این اطمینان را به تولید کننده می‌دهد که به اندازه کافی نیازهای مصرف کننده تامین گشته و ورودی و خروجی های طراحی برای معیارهای پذیرش مناسب بررسی و تحلیل ریسک انجام می‌گردد.
حسابرسی نظارتی
حسابرسی های نظارتی برای تائید انطباق با مجموعه خاصی از مقررات یا استانداردها نوشته شده انجام می‌گیرد. در این حسابرسی شیوه های کیفیت مورد بررسی قرار می‌گیرند و فرایند جمع آوری داده‌ها بطور سیستماتیک مورد بررسی قرار گرفته تا زمینه های ممکن از عدم مطابقت را شناسایی کنند.
حسابرسی خدمات داخلی – مالی
یکی دیگر از ارکان حسابرسی داخلی بررسی فرایند گردش مالی بر مبنای استانداردهای تعریف شده و روشهای مشخص در گردش مالی شرکت است.
همان‌طوری‌که قبلا نیز گفته شد تمامی گردش کار و فعالیتهای یک شرکت در صورتهای مالی خلاصه و جلوه گر خواهد شد. به‌همین منظور حسابرس ( حسابرسان ) داخلی میبایستی اطمینان حاصل کنند که گردش مالی شرکت اعم از خرید؛ فروش؛ مقررات وضع شده برای بدهکاران؛ بستانکاران؛ جلسات هیئت مدیره و تصمیمات متخذه و رعایت قوانین مالیاتی؛ رعایت قوانین بیمه ای؛ رعایت میزان اختیارات مدیر عامل و هیئت مدیره بطور خلاصه انچه که در نهایت منجر به ارایه صورتهای مالی می‌گردد رعایت شده و درست و منصفانه است.
بدین منظور حسابرس داخلی با روشهایی که در چهارچوب استانداردهای بین اللملی معین نموده و همچنین مقررات وضع شده در اساسنامه و قانون مالیاتهای مستقیم ؛ بیمه و قوانین تعیین شده وزارت کار و امور اجتماعی کلیه امور مالی را تحت نظارت قرارداده و در زمانهای مقرر و حسب مورد انها را به هیئت مدیره گزارش می‌نماید .
در واقع حسابرس داخلی برخلاف حسابرس خارجی یا مستقل ابزاری کنترلی برای مدیریت صحیح یک شرکت است.
وظیفه اصلی حسابرس داخلی
وظیفه اصلی حسابرس داخلی نظارت بر اعمال کلیه فعل و انفعالات مالی شرکت از زمان شروع یک تراکنش تا پایان ان است.
مثلا اگر مواد اولیه سفارش داده می‌شود حسابرس داخلی موظف است تا مشاهده کند که روند سفارش که میزان موجودی ؛ میزان سفارش ؛ شخص سفارش دهنده ؛ قیمت کالا ؛ صحت فاکتور ؛ امضاهای مجاز تارسیدن کالا را طبق ضوابط تعیین شده کنترل و در صورت هرگونه عدم رعایت ضوابط و روشهای تعیین شده انرا به مدیریت گزارش و تعیین تکلیف نماید .
در واقع منظور اصلی از داشتن حسابرس داخلی کنترل سیستم های مالی داخلی یک شرکت و بهبود بخشیدن به روشهای اعمال شده و جلوگیری از سوئ استفاده های احتمالی و در نتیجه قابل اعتماد بودن صورتهای مالی برای مدیران یک شرکت است.
چه اتفاقاتی در زمان حسابرسی بوجود می‌آید؟
حسابرس یا حسابرسان به هنگام حسابرسی ممکن است اطلاعاتی را از سیستم های گزارشگری شرکت مانند ترازنامه ؛ اظهارنامه مالیاتی ؛ سیستم های کنترلی ؛ اسناد درامد و هزینه ؛ فاکتورها ؛ مراحل صدور صورتحساب و مانده های حساب جمع اوری نموده سپس انها را بررسی جامع نموده و بررسی جامع از تمامی این اطلاعات را به روشی منصفانه و دقیق انجام دهند تا اطمینان حاصل شود که هیچگونه خطای اساسی عمدی و یا غیر عمدی صورت نگرفته است .
حسابرس خارجی یا مستقل
حال که تا حدودی به تعریف و وظایف حسابرسان واقف گردیدیم می‌پردازیم به تعریف حسابرس مستقل و نقش انها در مورد صورتهای مالی یک شرکت.
حسابرس مستقل کیست؟
حسابرس مستقل را می‌توان اینطور تعریف نمود. حسابرس مستقل کسی است که دارای تحصیلات حرفه ای و دوره های مانند :
دوره های تخصصی انجمن حسابداران خبره ایران را گذرانده و پس یک دوره کاراموزی ۲ تا ۳ ساله در یک سازمان حسابرسی می‌تواند بطور مستقل عمل نموده و یا با با داشتن چند شریک با تحصیلات مشابه موسسه ای را تاسیس و مشغول بکار گردند.
هدف از حسابرسی خارجی یا مستقل چیست؟
هدف از حسابرسی توسط حسابرسان مستقل ارائه یک بررسی مستقل از صورتهای مالی است که باعث افزایش ارزش و اعتبار صورتهای مالی تنظیم شد توسط مدیریت می شود ، بنابراین اعتماد به نفس کاربران در صورتهای مالی افزایش می یابد ، ریسک سرمایه گذار را کاهش می دهد و در نتیجه هزینه سرمایه را کاهش می دهد. به‌زبان دیگر حسابرسی از آن جهت که اعتبار مجموعه ای از صورتهای مالی را تأمین می کند از اهمیت برخوردار است و به سهامداران اطمینان می دهد که حساب ها درست و منصفانه تنظیم گردیده است. همچنین می تواند به بهبود کنترل های داخلی و سیستم های یک شرکت کمک کند.
از آنجا‌یی که این حسابرسان افرادی بسیار خبره و دارای دانش حرفه‌ای و تجربه فراوان در امور مختلف مالی می‌باشند نظرات انها در مورد صورتهای مالی حائز اهمیت و مورد تایید سازمانها و حتی مراجع قضائی می‌باشند.
